Olga z Drahonowskich Małkowska (1888-1979), pierwsza skautka polska, założycielka i pierwsza drużynowa I Drużyny Skautek im. Emilii Plater we Lwowie, była nierozerwalnie związana z Zakopanem w ciągu swojego długiego życia.
Urodziła się w Krzeszowicach, tutaj też spędziła dzieciństwo, młodość jej i lata nauki przypadają na Kamionkę Strumiłową i Lwów. Wiele lat przeżyła na emigracji.
W Zakopanem mieszkała w latach 1913-1915, 1921-1924 i 1963-1979. Wojny dwukrotnie zmuszały ją do opuszczenia Zakopanego i udania się na obczyznę. Zawsze jednak tutaj wracała i tutaj też spoczęła na wieki.

Powodem przyjazdu Olgi i Andrzeja ze Lwowa do Zakopanego było zagrożenie gruźlicą Olgi, śmiertelną tamtych latach chorobą. Przyjechali jako narzeczeni w połowie czerwca 1913 r. Ślubu, który odbył się 19 czerwca w kościele parafialnym Św. Rodziny przy ul. Krupówki, udzielili ks. administrator Jan Rychlik i ksiądz-skaut Kazimierz Lutosławski „Szary”. Świadkami byli - brat Andrzeja Mariusz Małkowski i Jan Przybyła (Els) oraz babcia senatorowa Aleksandra Małkowska. Państwo młodzi wystąpili w mundurach, był to pierwszy ślub skautowy. Na zachowanych zdjęciach ślubnych Olga ma niezbyt „regulaminowe” czerwone korale, dar babci senatorowej. Podróż poślubna to ... wędrówka w Tatry do Doliny Jaworowej. 

Pierwszy pobyt Małkowskich w Zakopanem, trwający niespełna dwa lata, był najbardziej intensywny i twórczy. Za sprawą Andrzeja i Olgi Zakopane stało się, w pierwszych latach istnienia ruchu skautowego na ziemiach polskich, jednym z najważniejszych jego ośrodków. W latach 1913-1915 stworzyli oni dwie wielkie drużyny skautowe, których znaczenie wybiegało daleko poza opłotki Zakopanego

Zaledwie dziesięć dni po ślubie Andrzej wyjeżdża z delegacją polskich skautów na III Wszechbrytyjski Zlot Skautów do Birmingham. Wyjazd z Krakowa 29 czerwca, powrót do Krakowa 14 lipca wieczorem (zlot 2-6 VII). Andrzej jedzie jeszcze do Lwowa skautów pochodzących z Galicji Wschodniej. Olga pozostaje pod opieką babci senatorowej.

Po powrocie do Zakopanego Andrzej zakłada „Wakacyjną zbiorową Drużynę Skautów w Zakopanem” złożoną z miejscowych i przyjezdnych chłopców, w celu propagowania idei skautowych wśród Polaków z trzech zaborów. 24 sierpnia urządził Andrzej wielki publiczny popis skautowej sprawności na boisku Sokoła. Wszyscy skauci otrzymali specjalne legitymacje.

„Nowa Reforma” nr 392, 26 VIII 1913 r. pisała: (…) Na zakończenie 10-dniowego kursu, prowadzonego przez A. Małkowskiego, wakacyjne drużyny skautowe urządziły wczoraj publiczny popis na boisku przed gmachem „Sokoła”. Sprawnie wykonywano ćwiczenia skautów, w szczególności zaś uroczyste ślubowanie, zrobiły ogromne wrażenie na licznie zgromadzonej publiczności. Po skończonej uroczystości p. A. Małkowski wygłosił odczyt o harcerstwie. 
W Kościelisku, 28 września 1913 r., skauci, pod kierunkiem Karola Pawlusia i Andrzeja Małkowskiego odbyli pokazy i ćwiczenia polowe.

W Sanatorium dra Dłuskiego, w niedzielę wygłosił odczyt p. Małkowski o skaucie i jego zadaniach, a następnie pod kierunkiem p. K. Pawlusia odbył się popis zakopiańskiej drużyny skautowej. W drodze powrotnej do Zakopanego urządzono wieczorem ćwiczenia polowe.

Początkowo Małkowscy zamieszkali wraz z babcią senatorową, bratem Mariuszem w wytwornym pensjonacie „Klemensówka” przy ul. Jagiellońskiej, należącym do doktora Wenadego Piaseckiego, ojca Eugeniusza Piaseckiego, współautora książki Harce młodzieży polskiej. Pod koniec lipca 1914 r. przenieśli się, do willi „Turnia” przy ul. Marszałkowskiej (obecnie Tadeusza Kościuszki).

We wrześniu zamieszkali skromnej, ale taniej chacie Józefa Karpiela w Kościelisku na Brzyzku, niedaleko Sanatorium Kazimierza i Bronisławy Dłuskich, gdzie Olga przechodziła skuteczną rekonwalescencję. 

Jesienią (8 X 1913), aby utrzymać rodzinę, Andrzej podejmuje pracę nauczyciela języka angielskiego i gimnastyki w prywatnym gimnazjum realnym w Zakopanem, które w r. szk. 1913/14 mieściło się w willi „Skoczyska” przy ul. Kościeliskiej. Oboje przenoszą się do centrum Zakopanego i wynajmują pokój (jesień 1913- lato 1914) w willi „Turnia”. W „Turni” Andrzej napisał swoją najlepszą książkę „Jak skauci pracują”, wydaną w Krakowie w 1914 r. oraz broszurę „Skauting pod względem wychowawczym i narodowym”, wydaną przez Zakopiański Komitet Skautowy w tymże roku. Tutaj też powracała do zdrowia Olga po ciężkiej chorobie i operacji trepanacji czaszki, w czasie której straciła swoje wspaniałe warkocze. Od tej pory nosiła już zawsze krótką fryzurę. 

Jesienią 1913 r. przejął istniejącą już wcześniej 1 Zakopiańską Drużynę Skautów im. Józefa Poniatowskiego (1 ZE) i nadał jej wybitnie niepodległościowy charakter. W 1914 r. drużyna składająca się z uczniów gimnazjum i szkoły przemysłu drzewnego liczyła 245 skautów (podzielona na 4 plutony). Założona przez Olgę, na pocz.1914 r., 2 Zakopiańska Drużyna Skautek im. Emilii Plater (2 ZE) liczyła 168 skautek w czterech plutonach. Było to bardzo dużo jak na miejscowość liczącą 5 tys. mieszkańców. [W Krakowie 320 skautek w 11 drużynach].

W okresie świąt Bożego Narodzenia 1913 r. Olga przygotowała, przeprowadzony przez Andrzeja w Kuźnicach, kurs dla kierowniczek ruchu skautowego z Galicji.

W dniach 26 XII 1913 – 4 I 1914 r. odbył się w Kuźnicach kurs drużynowych dziewcząt. Wśród 26 uczestniczek najwięcej było z zboru austriackiego ( w tym 10 nauczycielek z Krakowa). Przyjechały także dziewczęta z zaboru rosyjskiego oraz kilka z Poznania – po raz pierwszy z zaboru niemieckiego. Uczestniczki zakwaterowane były w Szkole Pracy Domowej w Kuźnicach.

Trudne warunki górskie zostały wykorzystane do ćwiczeń w terenie. Już pierwszego dnia uczestniczki kursu rozpoczęły obozowanie na śniegu. Rozbiły namioty i zbudowały szałasy. Wszystkie 3 zastępy rozpaliły ogniska i ugotowały posiłek.

Program kursu opracowała Olga Małkowska, z uwagi na jej chorobę kursem kierował Andrzej Małkowski. Zajęcia prowadzili:

• Andrzej Małkowski – zajęcia z praktycznego obozowania, patrolowania, sygnalizacji oraz wykłady o spostrzegawczości, tropieniu, zabawach skautowych, prawie skautowym i całym ruchu,
• Eugeniusz Romer ze Lwowa – krajoznawstwo,
• Jadwiga Falkowska – przyrodoznawstwo, ratownictwo,
• Władysław Kołowłocki – administracje drużyny,
• Zofia Szumska z Krakowa – gimnastykę.

Generałowa Zamoyska rozmawiała z kursantkami o wartościach moralnych. W niedzielę 4 stycznia 1914 r. skautki złożyły przyrzeczenie odebrane przez Andrzeja Małkowskiego w obecności skautów krakowskich. Wieczorem hr. Zamoyscy wygłosili gawędę o historii Zakładu Kórnickiego.

Z inicjatywy Andrzeja, w oparciu o miejscowego „Sokoła” powołano w dniu 29 stycznia 1914 r. Komitet Skautowy w Zakopanem. Zgromadzenie walne członków Obywatelskiego Komitetu Skautowego w maju 1914 r. wyłoniło Sztab Skautowy. Komendantem skautowym został na trzy lata Andrzej Małkowski. Nie obsadzono natomiast funkcji przewodniczącego.

Od wiosny 1914 r. obie drużyny przygotowywały się do akcji letniej. Drużynowi własnym sumptem wydali szczegółowe prospekty obozów swych drużyn. W prasie ukazują się specjalne ogłoszenia. W lipcu 1914 r. 1 ZE pod komendą Andrzeja zorganizowała obóz skautowy w Tatrach na Polanie Hurkotne nad Białką.W pracy obozu główny nacisk położony był na pionierkę i obchodzenie się z bronią.  Dwa tygodnie później w tym samym miejscu obozowały skautki z 2 ZE pod komendą Olgi. Po raz pierwszy dziewczęta obozowały wyłącznie pod namiotami. Wśród 45 uczestniczek kilkanaście przybyło z zaboru rosyjskiego, większość pochodziła ze Lwowa, Krakowa i Zakopanego. Obóz żeński miał trwać od 22 lipca do 11 sierpnia, lecz został przerwany 5 sierpnia 1914 r. wskutek wybuchu wojny. Z obozu wędrownego, z Czorsztyna, śpiesznym marszem wrócili do Zakopanego skauci z Andrzejem Małkowskim.
Na polecenie wójta Zakopanego Wincentego Regieca Andrzej Małkowski wraz ze skautami organizuje Straż Obywatelską w celu zapewnienia bezpieczeństwa mieszkańcom i letnikom w trudnym czasie wojennym. Jednocześnie skauci intensywnie szkolą się i gromadzą ekwipunek wojenny.

Po wyjeździe Andrzeja do Legionów Polskich Olga przejmuje komendę nad obu drużynami. Przenosi się z „Turni” do „Korniłowiczówki” na Bystrem. Obok w „Herbaciarni” skautki zorganizowały kuchnię dla „biedoty”, przytulisko i pralnię dla skautów z rozwiązanego Legionu Wschodniego. W niedzielę odbywały się popołudnia bajek dla okolicznych dzieci. Skauci i skautki prowadzili działalność na rzecz legionów, utrzymywali pocztę rowerową między Zakopanem a Krakowem, pomagali miejscowej ludności w pracach polowych, pracowali w szpitalach legionowych. Skautki pracowały w ochronce dla wojennych sierot w willi „Baranówka” przy ul. Kościuszki.

Do legionów Andrzej Małkowski wyruszył z Zakopanego 14 VIII 1914 r. na czele zorganizowanego przez siebie 13-to osobowego „oddziału starszych skautów z Zakopanego”. Był to drugi oddział ochotników z Zakopanego – 1-szy (ZS) wyruszył 6 VIII 1914 r. pod komendą Kazimierza Wyczałkowskiego ps.”Opór” i jego zastępcy Antoniego Winczewskiego ps. Strzałka”, 3-ci oddział wyruszył 17 IX 1914 r. pod komendą Henryka Minkiewicza ( w większości górale).

Z tego okresu pochodzi pieśń Plutonu starszych Skautów z Zakopanego.

Piosenka plutonu „Starszych skautów” z Zakopanego:
Żegnajcie nam góry, 
Żegnajcie nam hale, 
Już z daleka widać łuny,
Już idą Moskale.

Druhu komendancie,
Prowadźże nas dalej,
bo my jeszcze dzisiaj chcemy
Szturmu na Moskali.

Hej, widać pod lasem
Kozacką hołotę
Hejże, bracia, zwartym murem,
Będziem mieć robotę!

Druhu komendancie,
Prowadź, nie oszczędzaj!
Trąbki grają już na froncie -
Prowadź nas, zwyciężaj!

Idą wszyscy razem,
Nasz komendant z nami,
Rozbijemy w puch Moskali,
Lub polegniem sami.

Żegnajcie nam góry,
Żegnajcie nam hale!
Trąbki grają już na froncie,
Już idą Moskale.